Είναι χρήσιμο για τον επισκέπτη να γνωρίζει λίγα πράγματα για πολυθρύλητο παλιρροϊκό φαινόμενο του πορθμού του Ευρίπου. Πολλοί είναι οι μύθοι, αλλά και επιδίωξη ζωής για πολλούς ερευνητές , για την εξήγηση της μοναδικότητάς του. Όσοι πίστεψαν ότι το εξήγησαν ,παρέμειναν με την ψευδαίσθηση και άλλοι αντιλήφθηκαν την απεραντοσύνη και το άλυτο.
Το παλιρροϊκό φαινόμενο της Χαλκίδας που παρατηρείται στον περίφημο πορθμό του Ευρίπου είναι ένα σπάνιο φαινόμενο αλλαγής της κατεύθυνσης της ροής των θαλασσίων ρευμάτων. Το φαινόμενο αυτό έχει προκαλέσει τον θαυμασμό και το ενδιαφέρον των ανθρώπων από τα πολύ παλιά χρόνια, τόσο από αστρονομικής και γεωφυσικής άποψης όσο και από φιλοσοφικής.
Το σημείο όπου υπάρχει η παλαιά γέφυρα ο επισκέπτης μένει έκθαμβος παρατηρώντας την αλλαγή της κατεύθυνσης του νερού κάθε (6) ώρες περίπου, άλλοτε από τον Βόρειο Ευβοϊκό κόλπο με κατεύθυνση προς τον νότιο και άλλοτε αντίστροφα, αποτελεί δε το μοναδικό σημείο κορύφωσης του φαινομένου όπου η ταχύτητα του ρεύματος φθάνει ακόμη και τα 9 μίλια την ώρα και κάνει ακόμα πιο αισθητό το παλιρροϊκό φαινόμενο, επιβεβαιώνοντας έτσι την ύπαρξη των θαυμαστών φυσικών κανόνων που λειτουργούν στα πλαίσια της νομοτέλειας της φύσης.
Η ροή των ρευμάτων εξαρτάται ολοκληρωτικά από την σελήνη και έχει άμεση σχέση με την διάρκεια κάθε σεληνιακού μήνα .Η φυσιολογική ροή του ρεύματος προς μια κατεύθυνση διαρκεί (6) ώρες. Αμέσως μετά ακολουθεί ένα διάστημα (8) περίπου λεπτών όπου τα νερά παραμένουν στάσιμα. Μετά την στασιμότητα των (8) λεπτών τα νερά αλλάζουν κατεύθυνση και κινούνται εντελώς αντίθετα για διάρκεια επίσης (6) ωρών. Η αδιάκοπη αυτή διαδικασία ανάμεσα στους αιώνες δεν έχει αρχή και τέλος. Είναι μια λειτουργία που προκαλεί την περίφημη πλημμυρίδα και άμπωτη του Ευρίπου.
Όπως όμως σε κάθε κανόνα υπάρχουν και εξαιρέσεις, έτσι και το σύμπαν δεν θα μπορούσε να απέχει από αυτό.
Στην διάρκεια ενός Σεληνιακού μήνα (συνοδικός μήνας) υπάρχουν περίοδοι «ακαταστασίας» όπως λέγονται όπου τα ρεύματα δεν έχουν τακτικές ροές, δεν υπακούουν σε κανένα φυσικό νόμο, και βεβαίως δεν ισχύει η 6άωρη εναλλαγή της κατεύθυνσης της ροής τους. Οι περίοδοι «ακαταστασίας» συμβαίνουν δυο φορές μέσα στο Σεληνιακό μήνα και διαρκούν για χρονικό διάστημα τριών ημερών κάθε φορά. Στην διάρκεια των περιόδων αυτών είναι δυνατόν τα νερά να αλλάζουν κατεύθυνση έως και 14 φορές το 24ωρο ή αντίθετα να μη συμβεί καμία αλλαγή για μια ολόκληρη ημέρα.
Η πρώτη περίοδος περιλαμβάνει την 7η, 8η και 9η ημέρα της Σελήνης και η δεύτερη την 21η, 22η και 23η ημέρα της Σελήνης.Έτσι στην πρώτη περίοδο τα ρεύματα αρχίζουν να γίνονται ακατάστατα, όταν η Σελήνη βρίσκεται στην 6η προς 7η ημέρα της και επανέρχονται στην 6ωρη φυσιολογική τους εναλλακτική ροή όταν η Σελήνη βρίσκεται στην 9η προς 10η ημέρα της. Στην δεύτερη περίοδο τα ρεύματα γίνονται ακατάστατα την 20η προς 21η ημέρα Σελήνης και επανέρχονται την 23η προς 24η ημέρα Σελήνης.
Η κάθε περίοδος ακαταστασίας αρχίζει το 00.01 λεπτό της πρώτης ημέρας και τελειώνει την 24η χειμερινή ώρα της τελευταίας ημέρας.
Εκείνο όμως που δίνει στο παλιρροϊκό φαινόμενο της Χαλκίδας μια Παγκόσμια μοναδικότητα είναι το γεγονός ότι η 24η (χειμερινή) ώρα της τρίτης και τελευταίας ημέρας της κάθε περιόδου ακαταστασίας δηλ. της 9ης και 23ης ημέρας Σελήνης το θαλάσσιο νερό αρχίζει να ρέει πάντα από το Βόρειο προς τον Νότιο Ευβοϊκό κόλπο. Μια άλλη ενδιαφέρουσα επισήμανση που και αυτή αποτελεί την δεύτερη παγκόσμια μοναδικότητα του παλιρροϊκού φαινομένου του Ευρίπου και καταδείχνει τη θαυμαστή νομοτέλεια της φύσης είναι ότι στις περιόδους ισημερίας δηλ. την 21η Μαρτίου και την 22α Σεπτεμβρίου τα ρεύματα αλλάζουν αμέσως κατεύθυνση χωρίς την στασιμότητα των 8 περίπου λεπτών όπως συμβαίνει όλες τις άλλες ημέρες του χρόνου και έχουν την μεγαλύτερη ένταση.
Παλιρροϊκά φαινόμενα συμβαίνουν σε πολλά σημεία της υφηλίου, όπως στο λιμάνι της Διέππης στις ακτές της Μάγχης, στον κόλπο του Σαιν Μαλό, στις ακτές της Βρετάνης, στην ανατολική Κίνα που το προκαλεί ο ποταμός Γιάνκ τσε Γιάνκ καθώς και στις ακτές της Παταγωνίας.
Η παλίρροια της Χαλκίδας είναι το κλασσικότερο παράδειγμα παλιρροϊκού ρεύματος σε δίαυλο σε ολόκληρο τον κόσμο με τις μοναδικότητες που προαναφέραμε. Ένα άλλο όμως πανέμορφο και γραφικό φαινόμενο που θα παρατηρήσει ο επισκέπτης τις δυο πρώτες ημέρες μετά το τέλος της κάθε τριήμερης ακαταστασίας, είναι ότι ο πορθμός του Ευρίπου γεμίζει από πολύχρωμες βαρκούλες που ψαρεύουν και παραδοσιακούς ψαράδες που στηρίζουν την πετονιά τους στα κάγκελα της παραλίας και γεμίζουν τα πανέρια τους με τους καρπούς της θάλασσας.
Αυτό συμβαίνει γιατί οι δύο αυτές ημέρες που τα νερά δεν αποκτούν μεγάλη ταχύτητα τα λεγόμενα «αργονέρια» (όρος ψαράδων και πλοηγών), θεωρούνται κατάλληλες για να ψαρέψουν τσιπούρες, λαυράκια, γοφάρια και άλλους εκλεκτούς θαλασσινούς μεζέδες που αφθονούν στη θάλασσα του πορθμού. Άλλωστε τα ψάρια του Ευβοϊκού κόλπου είναι ξακουστά για τη νοστιμιά τους σε ολόκληρο το πανελλήνιο. Η συχνή αλλαγή της κατεύθυνσης των ρευμάτων όπως είναι φυσικό εξασφαλίζει την καθαρότητα της θάλασσας γι’ αυτό κάθε καλοκαίρι οι παραλίες της Χαλκίδος κατακλύζονται από παραθεριστές.
Λεπτομέρειες για το παλιρροϊκό φαινόμενο στο βιβλίο του Χαράλαμπου Σφέτσα "Η Χαλκίδα και το παλιρροϊκό φαινόμενο" που εξηγεί με κάθε λεπτομέρεια, με φωτογραφίες και σχεδιαγράμματα την μοναδικότητα του σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι ένα πολύτιμο και μοναδικό, για το παλιρροϊκό φαινόμενο, σύγγραμμα που θα πρέπει κάθε επισκέπτης της όμορφης Χαλκίδας να το προσθέσει στην βιβλιοθήκη του.
(Από το βιβλίο του Χαράλαμπου Ν. Σφέτσα «Η ΧΑΛΚΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΛΙΡΡΟΪΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ». Χαλκίδα τηλ. 22210-86450)
